Trường học Kiến tạo tại Ấn Độ (P.1)
Rồi những đứa trẻ ấy lớn lên có bình thường không?
Mình đã từng là một học sinh tại những ngôi trường công lập rất “truyền thống”của Việt Nam. Trong quá trình học tập và trưởng thành ấy mình có những ký ức đẹp, nhưng cũng có những khoảnh khắc buồn bã và khổ sở đến nỗi mà khi nghĩ lại mình không mong đứa trẻ nào phải trải qua. Tuy vậy, ngày hôm nay mình vẫn tạm ổn, theo một cách nào đó.
Vậy thì nếu mình vẫn ổn, con của mình có cần phải học trong một môi trường khác đi so với mình ngày xưa không?
Có lần mình trò chuyện với một người quen, giới thiệu với họ về một mô hình giáo dục mới rất khác biệt so với môi trường "truyền thống", chỉ mới nghe một vài lời, họ hỏi mình: “Vậy những đứa trẻ học ở trường đó lớn lên có bình thường được không?”
“Bình thường” trong câu hỏi này, theo mình hiểu là người ấy băn khoăn liệu những đứa trẻ học ở một môi trường không phải kiểu truyền thống khi lớn lên có thể hòa nhập được vào môi trường “bình thường” của những người khác được không? Khi lớn lên, có khi nào chúng trở thành những người quá khác biệt, có thể là tự tin thái quá, vô tư thái quá, cá tính thái quá, thiếu chăm chỉ, không chịu được áp lực, không biết tôn trọng người khác, không biết sống tập thể, chỉ thích làm theo ý mình hay không?
Câu hỏi ấy vẫn ở lại trong lòng mình cho đến tận ngày hôm nay. Đến cuối cùng, chân dung của một học sinh khi hoàn thành chương trình học theo kiểu “tiến bộ” trên lý thuyết này sẽ như thế nào? Nếu không biết, không thấy được chân dung đó, mình có dám tin tưởng để con của mình hay bất kì đứa trẻ nào “thử nghiệm” một con đường đầy mới mẻ như vậy không?
Những ngày này khi đến với Riverside tại Ahmedabad của Ấn Độ - một trong những ngôi trường được đánh giá là sáng tạo nhất thế giới, một ngôi trường “không bình thường” một chút nào, mình chợt thấy an lòng biết bao nhiêu vì cuối cùng mình cũng nhìn thấy, bằng xương bằng thịt, những đứa trẻ được giáo dục một cách “phi truyền thống” trông như thế nào, nói chuyện như thế nào, hành xử như thế nào và tư duy như thế nào.
Vì sao mình biết được? Vì khi đến với Riverside, hầu hết tất cả những hoạt động mà đoàn mình được tham gia đều được dẫn dắt bởi chính các em học sinh. Từ việc tổ chức những buổi workshop để giới thiệu về triết lý của trường, dẫn đoàn đi tham quan trường, trả lời các câu hỏi về trường, tổ chức tiết học thể thao, tất cả đều do học sinh thực hiện.
Học sinh lớp 3, lớp 4, lớp 7, lớp 10, lớp 12, mình đã được gặp, tương tác và trò chuyện với các em. Các em thuyết trình, tổ chức trò chơi, hỗ trợ viết bảng, phân phát dụng cụ, hỏi đáp với khách, hướng dẫn bạn bè, các em tự mình làm rất nhiều thứ.
Những gì các em có thể làm được, nhà trường sẽ để cho các em làm. Có nhiều việc, chỉ tốn chi phí cho vài tờ giấy, một ít bút mực hoặc chẳng tốn gì cả.
Và ơn trời, các em là những đứa trẻ tự tin, say mê, tử tế và bản lĩnh thật sự! Ở cái tuổi bằng các em, chắc chắn mình không được như thế đâu!
Khi trò chuyện với các thành viên trong đoàn, các em luôn gọi bọn mình là Sir hoặc Ma'am rất lịch sự. Các em luôn tận tình trả lời các câu hỏi của bọn mình một cách nhiệt tình đến mức độ ai cũng ngạc nhiên. Đôi khi các em tranh nhau đưa ra câu trả lời đến nỗi mình nghĩ nếu cho phép, các em có thể nói hăng say mấy tiếng đồng hồ cũng không mệt. Các em biết khen ngợi, biết khuyến khích, cổ vũ những câu trả lời của bọn mình.
Nhưng các em cũng sẵn sàng chất vấn, hỏi ngược lại, yêu cầu bọn mình đưa ra ví dụ để làm rõ câu trả lời. Các em mong muốn nhận được lời nhận xét góp ý để cải thiện. Các em khiêm nhường cho rằng ý kiến của mình chỉ là một quan điểm có thể không đúng với người khác. Các em làm tất cả những điều này bằng một thái độ vừa lịch sự, vừa tử tế, cũng lại vừa cương quyết.
Những hoạt động trong các buổi workshop do các em lên ý tưởng và thực hiện thú vị và ý nghĩa đến nỗi mình đã nghĩ rằng phải do chính giáo viên nghĩ ra và làm mẫu nhiều lần để các em thực hiện theo. Nhưng không, tất cả đều do học sinh sáng tạo ra trong một khoảng thời gian chỉ vài ngày. Và học sinh sẽ thay phiên nhau thực hiện chứ không phải chỉ có những học sinh “ưu tú” nhất hay “hướng ngoại” nhất mới có thể làm được và được trao cơ hội để làm.
Những điều đang diễn ra tại Riverside chính là những ví dụ tuyệt vời nhất cho tinh thần “lấy học sinh làm trung tâm”, “dạy/học tập tích cực” mà rất nhiều quốc gia và cả Việt Nam mình đang theo đuổi.
Học sinh không ngồi yên trong lớp học và chờ đợi một tương lai xa xôi khi các em có thể áp dụng được những điều được học vào thực tế. Không, ngôi trường này không bắt các em chờ một giây phút nào.
Trong bất kì giờ học nào, ngày học nào, các em cũng được làm rất nhiều việc thực tế mang lại giá trị, cho chính các em, cho bạn bè, cho thầy cô và cho cả những vị khách lạ như mình. Các em đã là những công dân hữu ích và đầy năng lực ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Và thật kỳ diệu là khi nhà trường trao cho các em cơ hội làm những điều này, các em trở thành những người “tốt” và đáng tin cậy thật sự. Trong một buổi trò chuyện với học sinh, có một chị trong đoàn đã đặt ra câu hỏi cho một bạn học sinh lớp 8 rằng “Riverside giống như một vùng đất Utopia không có thật, nhưng khi em bước ra khỏi vùng đất này em thấy như thế nào, em có thích nghi được với thế giới ngoài kia không?”
Em học sinh trả lời một cách điềm tĩnh nhưng rất chắc chắn: “Riverside dạy cho chúng em rằng mình không cần phải thay đổi chỉ vì người khác muốn như vậy. Mình có thể là chính bản thân mình. Đôi khi em thấy những người xung quanh không giống em, để tương tác với họ có thể khó, nhưng không quá khó. Em đã từng gặp một bạn học sinh không học ở trường này và bạn có vẻ e ngại không dám chia sẻ nhiều về bản thân. Nhưng tại Riverside chúng em đã được dạy cách tôn trọng, khuyến khích người khác, cách đưa ra quan điểm của mình mà không làm cho người khác thấy nhỏ bé đi. Vì vậy, dần dần bạn cũng đã mở lòng với chúng em hơn”.
Em không mô tả ra một viễn cảnh không có thực mọi người ạ. Khi tiếp xúc với học sinh, chính cách ứng xử của các em làm mình thấy yêu quý các em ngay. Không phải vì người lớn thì phải yêu quý trẻ em, mà thật sự mình thấy mình được đối xử tôn trọng, được quan tâm và mình đang trò chuyện với những người có năng lực.
Mình không nghĩ rằng những học sinh như vậy có thể gặp khó khăn gì khi bước ra ngoài xã hội, hoặc như em học sinh đã trả lời, có thể khó nhưng không quá khó. Khi gặp khó khăn, các em sẽ lại nỗ lực dẫn dắt và biến đổi môi trường đó như cách mà trong 15 năm liên tục của cuộc đời các em đã được hướng dẫn và thực hành mỗi ngày theo tinh thần I CAN: EM CÓ THỂ!
--------
Xin gửi đến mọi người một vài video trên kênh Youtube của trường để mọi người cảm nhận rõ hơn về trường Riverside.
- Video cô Kiran (người sáng lập trường) giới thiệu về một số không gian của nhà trường:
Phải nói là về mặt cơ sở vật chất thì Riverside không có gì quá “cao cấp, hiện đại” so với nhiều trường, ngay cả trường công lập ở Việt Nam. Như vậy để thấy rằng, điều quan trọng vẫn nằm ở con người và cách mà chúng ta sống với nhau.
- Hành trình xây dựng niềm yêu thích học tập cho một em bé từ khi 2,5 tuổi đến khi em học cấp 1 tại Riveside:
- Video giới thiệu về Ngày Thể thao:
Việc chuẩn bị cho Ngày thể thao đã kéo dài rất lâu trước đó. Mỗi tiết thể thao sẽ có một nhóm 2-3 học sinh tổ chức huấn luyện cho các học sinh còn lại lần lượt các môn thể thao mà các em sẽ chơi trong Ngày thể thao. Như vậy các em có đích đến để cùng nỗ lực và giúp nhau nỗ lực:
- Video giới thiệu về Ngày Khoa học với chủ đề Rạp xiếc:
- Video giới thiệu về một Thử thách Toán học, nhưng không bắt đầu bằng một vấn đề Toán học mà từ một sự kiện thực tế diễn ra tại chính thành phố các em đang sống:
Ngày hôm nay mình đã tận mắt chứng kiến giờ khoa học của các em học sinh lớp 7 và hiểu được một phần vì sao các em lại năng động, tích cực, có tư duy độc lập và có khả năng thực hiện những thử thách học thuật rất phức tạp như vậy. Sẽ kể cho mọi người nghe sau nhé!
- Linh Ho -
Nghiên cứu sinh Tiến sĩ và Thạc sĩ Giáo dục học tại Vương Quốc Anh