Ba lớp học làm bánh mì: Thiết kế Chương trình Giáo dục theo cách nào?
Hiểu về Giáo dục mầm non (P.7)
Hãy hình dung bạn đang mong muốn học làm bánh mì và được giới thiệu đến 3 lớp học khác nhau. Mỗi lớp có một cách tiếp cận riêng trong việc dạy làm bánh mì. Bạn sẽ thích cách học nào nhất?
#Lớp học THỨ NHẤT:
Bạn bước vào lớp, và điều đầu tiên bạn thấy không phải là bột mì, men hay lò nướng. Mà là... sách. Sách về bột, sách về men, sách về hóa học thực phẩm. Giáo viên bắt đầu bài học bằng cách giảng giải từng thành phần tạo nên bánh mì. “Bột mì có gluten, chính gluten này tạo ra kết cấu bánh. Men là sinh vật sống, giúp bột phồng lên, v.v...”
Bạn chăm chú lắng nghe những lý thuyết về cách các thành phần kết hợp với nhau, vai trò của nhiệt độ và độ ẩm, và cả lịch sử của từng loại bánh mì nổi tiếng trên thế giới. Bạn học lần lượt về Bánh mì Baguette từ Pháp, Focaccia từ Ý, Sourdough từ Mỹ hay bánh mì Nann của Ấn Độ.
Bạn cũng xem những bộ phim tài liệu về những đầu bếp làm bánh mì nổi tiếng. Đôi khi bạn cũng được thử nghiệm thực tế một số bước nhỏ trong quy trình làm bánh mì, nhưng đó không phải là trọng tâm. Điều quan trọng nhất là bạn hiểu được vẻ đẹp của ngành nghề này và những chuẩn mực của nghề làm bánh.
🎯 Cuối khóa học, bạn được kiểm tra bằng một bài thi để chắc rằng bạn ghi nhớ những kiến thức quan trọng đã được học. Nếu bạn đã nắm được những kiến thức trọng tâm thì giáo viên đã hoàn thành nhiệm vụ. Bạn đã trở thành một “chuyên gia” về bánh mì và việc bạn ứng dụng những kiến thức này như thế nào hoàn toàn là hành trình của riêng bạn.
#Lớp học THỨ HAI:
Khi bước vào lớp học thứ hai, trước mặt bạn là bột, men, nước và một cái lò nướng đã sẵn sàng. Ngoài ra, trên bàn giáo viên là một ổ bánh mì được đặt ngay giữa bàn. Bánh mì nóng hổi, vỏ ngoài giòn tan, ruột mềm mịn, hương vị hấp dẫn.
“Đây là mục tiêu của chúng ta,” giáo viên nói.
Bạn được cung cấp một công thức cụ thể và giáo viên hướng dẫn bạn làm từng bước một cách tỉ mỉ để tạo ra chiếc bánh mì hoàn hảo kia. Không có quá nhiều sự giải thích về nguồn gốc lịch sử hay nguyên lý ẩn giấu của các thành phần. Trọng tâm là làm ra sản phẩm đúng chuẩn.
Bạn sẽ thấy rõ ngay lập tức nếu mình làm sai: chiếc bánh có thể quá khô, quá đặc, hay quá nhão. Nhưng khi bạn làm chính xác theo công thức và kỹ thuật, cảm giác thỏa mãn với chiếc bánh mì thơm giòn trên tay là phần thưởng xứng đáng.
🎯 Cuối khóa học, bài kiểm tra đương nhiên sẽ là thực hành làm ổ bánh mì đã học. Giáo viên cẩn thận đánh giá chiếc bánh mì của bạn, từ hình thức bên ngoài cho đến kết cấu bên trong. Những người học hoàn thiện được chiếc bánh đúng chuẩn theo quy định đã công bố sẽ được công nhận hoàn thành khóa học.
#Lớp học THỨ BA:
Khi bắt đầu giờ học, giáo viên trò chuyện với bạn và những người học khác về những gì mọi người đã biết và cảm nhận về bánh mì. Giáo viên khuyến khích mọi người chia sẻ kỷ niệm của mình với bánh mì—món bánh đặc biệt mà họ yêu thích, những kỷ niệm gia đình gắn liền với việc làm bánh, hay thậm chí là những thất bại trong bếp.
Sau khi mọi người đã chia sẻ, giáo viên hướng dẫn người học chia thành các nhóm nhỏ có cùng mối quan tâm về một loại bánh mì.
Mỗi nhóm bắt đầu khám phá sâu hơn về loại bánh mì mà họ chọn, từ nguyên liệu cho đến cách làm, lịch sử và ý nghĩa văn hóa của nó. Giáo viên không đưa ra công thức cụ thể cho từng loại bánh mà khuyến khích mỗi nhóm thảo luận, thử nghiệm các công thức khác nhau.
Giáo viên thường đi qua từng nhóm, đặt câu hỏi và khuyến khích mọi người suy nghĩ sâu, toàn diện và sáng tạo hơn: “Tại sao bạn lại sử dụng tỷ lệ bột – nước này? Nếu chúng ta không sử dụng loại hạt mè này mà sử dụng hạt hướng dương thì điều gì sẽ xảy ra? Bạn nghĩ con của bạn sẽ thích chiếc bánh này không? Chúng ta nên làm gì để em bé thích chiếc bánh hơn?”
Giáo viên cùng với người học ghi chép lại những ý tưởng và tiến trình mà họ đã cùng nhau nghĩ ra và thực hiện. Đôi khi họ sẽ tổ chức một buổi trao đổi giữa các nhóm để giải đáp và cùng tìm giải pháp cho những khó khăn phát sinh.
🎯 Cuối khóa học, mọi người thực hiện chiếc bánh theo công thức riêng của mình và tổ chức một buổi nếm thử. Mọi người chia sẻ những câu chuyện đằng sau từng chiếc bánh và phản hồi cho nhau về hương vị, kết cấu và cả những câu chuyện đằng sau từng chiếc bánh.
Bài tập cuối khóa học là những trang viết chiêm nghiệm của mỗi người học về những gì mình đã học được từ quá trình làm bánh và những giá trị mà họ nhận ra từ trải nghiệm này.
Giáo viên nói rằng: Điều quan trọng không phải là bạn biết thật nhiều về bánh mì hay làm ra chiếc bánh ngon nhất. Mục tiêu của tôi là sau khóa học, bạn đã có những trải nghiệm đẹp, tin vào khả của mình, và biết cách tự tạo nên những công thức bánh mì thú vị, phù hợp hơn cho cộng đồng của bạn.
Ba lớp học trên đây có thể được phân loại thành ba tiếp cận khác nhau trong việc thiết kế chương trình:
1. Lớp học thứ nhất chú trọng vào nội dung (𝐂𝐨𝐧𝐭𝐞𝐧𝐭).
2. Lớp học thứ hai chú trọng vào sản phẩm (𝐏𝐫𝐨𝐝𝐮𝐜𝐭).
3. Lớp học thứ ba chú trọng vào quá trình (𝐏𝐫𝐨𝐜𝐞𝐬𝐬).
❓ Sự khác biệt của ba cách tiếp cận này là gì? Bạn sẽ thích cách học nào nhất? Hoặc nếu là một hiệu trưởng, một giáo viên của một ngôi trường, bạn sẽ muốn giáo dục học sinh theo cách nào?
Trong ảnh bên dưới là một số CÂU HỎI để mọi người so sánh và chiêm nghiệm thêm. Những câu hỏi này không chỉ có giá trị cho bậc học mầm non mà còn cho tất cả các bậc học cao hơn.
Dù những câu hỏi có vẻ đơn giản, nhưng đằng sau mỗi câu trả lời sẽ là những niềm tin rất khác nhau và dẫn đến những thực hành khác nhau. Kể cả thứ tự của việc trả lời câu hỏi cũng tạo ra sự khác biệt.
Đây là những câu hỏi mà bất kì người làm giáo dục nào cũng nên tự hỏi chính mình để biết rằng mình đang theo đuổi một lý tưởng giáo dục như thế nào.
- Linh Hồ - The Marveller
Tiến sĩ Giáo dục học